About

डांग सेवा मंडळ नाशिक संचलित 

गिरजादेवी प्राथमिक, माध्यमिक व उच्च माध्यमिक आश्रमशाळा शिंदे दिगर,

         ता. सुरगाणा, जि. नाशिक      

                डांग सेवा मंडळ नाशिक संचलित गिरजादेवी प्राथमिक, माध्यमिक व उच्च माध्यमिक आश्रमशाळा ही महाराष्ट्र राज्यातील नाशिक जिल्ह्यातील सुरगाणा तालुक्यातील शिंदे दिगर या गावात असलेली एक अनुदानित आश्रमशाळा आहे. ही शाळा विशेषतः आदिवासी समाजातील मुला-मुलींसाठी शिक्षणाची संधी उपलब्ध करून देण्यासाठी स्थापन करण्यात आली आहे. सुरगाणा हा तालुका महाराष्ट्रातील डोंगराळ आणि दुर्गम भागात येतो, जिथे आदिवासी समुदाय मोठ्या प्रमाणात राहतो. या भागातील सामाजिक आणि शैक्षणिक मागासलेपण लक्षात घेऊन कर्मवीर दादासाहेब बिडकर यांनी आश्रमशाळांच्या माध्यमातून शिक्षणाचा प्रसार करण्याचा प्रयत्न केला आहे. गिरजादेवी आश्रमशाळा हे त्याच प्रयत्नांचा एक भाग आहे. 

आश्रमशाळेची पार्श्वभूमी - 

               डांग सेवा मंडळ नाशिक या संस्थेने नाशिक जिल्ह्यातील अति दुर्गम आदिवासी भाग शिंदे दिगर ता सुरगाणा येथे केम डोंगराच्या पायथ्याशी व गिरणा नदीच्या उगमस्थाना जवळ नैसर्गिक परिसरात गिरजादेवी प्राथमिक आश्रमशाळेची स्थापना २ ऑक्टोबर १९९० या दिवशी करण्यात आली. या शाळेचा मुख्य उद्देश डोंगराळ आणि दुर्गम भागात राहणाऱ्या अनुसूचित जमातींच्या (आदिवासी) मुलांना शिक्षणाची सुविधा उपलब्ध करून देणे आणि त्यांचा सामाजिक व आर्थिक विकास साधणे हा होता. गिरजादेवी आश्रमशाळाही या उद्देशाने सुरू करण्यात आली असून, ती प्रामुख्याने शिंदे दिगर आणि आसपासच्या गावांतील आदिवासी विद्यार्थ्यांसाठी कार्य करते. तसेच माध्यमिक आश्रमशाळेची स्थापना ०६ फेब्रुवारी २००६ व उच्च  माध्यमिक आश्रमशाळेची स्थापना २५ नोव्हेबर २०२४ या दिवशी करण्यात आली. या शाळेत इयत्ता १ ली ते १२ वी पर्यंतचे शिक्षण दिले जाते, ज्यामुळे विद्यार्थ्यांना प्राथमिक , माध्यमिक व उच्च  माध्यमिक शिक्षण एकाच ठिकाणी पूर्ण करता येते.

                  आश्रमशाळा ही केवळ शिक्षणाचे केंद्र नाही, तर ती विद्यार्थ्यांना निवास, भोजन, कपडे आणि इतर मूलभूत सुविधा पुरवते. या सुविधांमुळे गरीब आणि मागासलेल्या आदिवासी कुटुंबातील मुलांना शिक्षण घेणे शक्य होते. ज्यांना शाळेत जाण्यासाठी लांबचा प्रवास किंवा आर्थिक अडचणी यांसारख्या समस्या भेडसावतात त्यांच्यासाठी ही आश्रमशाळा म्हणजे मोठे योगदान आहे. 

शिंदे दिगर आणि सुरगाणा तालुक्याचे भौगोलिक स्थान - 

                    शिंदे दिगर हे सुरगाणा तालुक्यातील एक छोटे गाव आहे. सुरगाणा तालुका हा नाशिक जिल्ह्याच्या उत्तर-पूर्व भागात वसलेला असून, तो सह्याद्रीच्या पर्वतरांगांमध्ये आहे. या भागात घनदाट जंगल, खड्डे आणि डोंगराळ प्रदेश आहे, ज्यामुळे वाहतूक आणि इतर साधनांचा अभाव अनेकदा जाणवतो. या दुर्गमतेमुळे येथील लोकांचे जीवन कठीण आहे आणि शिक्षणासारख्या मूलभूत सुविधांपर्यंत त्यांची पोहोच मर्यादित राहिली आहे. अशा परिस्थितीत गिरजादेवी आश्रमशाळा स्थानिक समुदायासाठी आशेचा किरण ठरली आहे.   

शाळेची रचना आणि सुविधा - 

                    गिरजादेवी आश्रमशाळा ही अनुदानित आश्रमशाळांच्या धर्तीवर बांधली गेली आहे. या शाळेत खालील सुविधा उपलब्ध आहेत :- 

1. निवास व्यवस्था :-  शाळेत मुला-मुलींसाठी स्वतंत्र वसतिगृहे आहेत, जिथे ते राहू शकतात. ही सुविधा विशेषतः दूरच्या गावांमधून येणाऱ्या निवासी विद्यार्थ्यांसाठी उपयुक्त आहे.

2. भोजन :-  विद्यार्थ्यांना सकस आहार दिला जातो, ज्यामध्ये धान्य, डाळी, पाले भाज्या, फळ भाज्या आणि काही वेळा दूध, अंडी, चिकन तसेच मटन यांचा समावेश असतो. यामुळे त्यांची शारीरिक वाढ आणि आरोग्य राखले जाते.

3. शैक्षणिक साहित्य :-  पुस्तके, वह्या, पेन, पाटी, दफ्तर, लोखंडी पेटी, शालेय गणवेश आणि इतर शैक्षणिक साहित्य संस्थेकडून शासकीय नियमानुसार पुरेशा प्रमाणात पुरवले जाते.

4. वर्गखोल्या :-  इ. १ ली ते १२ वी साठी शाळेत पुरेशा व हवेशीर वर्गखोल्या असून त्या बोलक्या आहेत. विद्यार्थी स्वनिर्मित शैक्षणिक साहित्य तयार करून सजावट करण्यात आलेल्या आहेत. व त्यामध्ये नियमित अभ्यासक्रम शिकवला जातो.

5. क्रीडांगण :-  शारीरिक शिक्षण आणि खेळांसाठी क्रीडांगणाची सोय आहे, ज्यामुळे विद्यार्थ्यांचा सर्वांगीण विकास होतो. या क्रीडांगणात व्हॉलीबॉल, कबड्डी, खो-खो अशा विविध खेळांची मैदाने आहेत.      

6. शिक्षक :-  सर्व वर्गांसाठी प्रशिक्षित शिक्षकांचा कर्मचारी वर्ग शाळेत कार्यरत आहे, जे आधुनिक पद्धतींचा अवलंब करून शिक्षण देतात.  

अभ्यासक्रम आणि शिक्षण पद्धती - 

                        गिरजादेवी आश्रमशाळेत महाराष्ट्र राज्य शैक्षणिक मंडळाच्या अभ्यासक्रमानुसार शिक्षण दिले जाते. यात मराठी, हिंदी, इंग्रजी, गणित, विज्ञान, सामाजिक शास्त्र आणि शारीरिक शिक्षण यासारखे विषय शिकवले जातात. मराठी हे शिक्षणाचे मुख्य माध्यम आहे, कारण हा भाग मराठी भाषिक असून, स्थानिक विद्यार्थ्यांना मातृभाषेतून शिकणे सोपे जाते. याशिवाय शाळेत व्यावसायिक शिक्षण आणि कौशल्य विकासावरही भर दिला जातो, जेणेकरून विद्यार्थी भविष्यात स्वावलंबी बनू शकतील. या कौशल्य विकास अभ्यासक्रमात संगणक शिक्षण, इलेक्ट्रिकल वायरिंग, मोबाईल रिपेरिंग व फॅशन डिझाईनिंग असे विविध विषयाचे प्रशिक्षण दिले जाते.     

                        शिक्षणाबरोबरच शाळेत सहशालेय उपक्रमांचे आयोजन केले जाते. यात सांस्कृतिक कार्यक्रम, क्रीडा स्पर्धा, वक्तृत्व स्पर्धा, निबंध स्पर्धा, रांगोळी स्पर्धा, किल्ले बनवा स्पर्धा आणि पर्यावरण संवर्धनाशी संबंधित उपक्रमांचा समावेश आहे. हे उपक्रम विद्यार्थ्यांमध्ये नेतृत्वगुण, आत्मविश्वास आणि सामाजिक जाणीव निर्माण करण्यास मदत करतात.